Dorpsgenoot Jan Veeken heeft een uitgebreide verkiezingsanalyse gemaakt van de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen.

Het maken van verkiezingsanalyses is een persoonlijke hobby van Jan.

Gemeenteraadsverkiezing De Fryske Marren

FNP weer grootste partij, CDA verliest aan Kleurrijk DFM

De uitslag van de gemeenteraadsverkiezing in De Fryske Marren (DFM) heeft erin geresulteerd dat de FNP (Friese Nationale Partij) weer de grootste partij is en nu als eerste aan zet is bij de vorming van een nieuw college. Pikant omdat deze partij 2 jaar geleden door het CDA en de VVD het college is uitgezet door haar duidelijke standpunt tegen de zandwinning. Het college van B&W krijgt in ieder geval een andere samenstelling omdat het huidige college van CDA, VVD, PvdA en GL haar meerderheid heeft verloren (van 18 naar 15 zetels, in een raad van 31 raadsleden).

Verder verloor het CDA 2 zetels, waarschijnlijk aan de nieuwe partij Kleurrijk DFM (KDFM). Een zetel van het CDA was al tussentijds verloren gegaan door de overstap van een raadslid (Geeske Holtrop) naar haar nieuwe partij die zich verbonden heeft met BBB (BurgerBoerenBeweging). Ze kreeg er nog 2 zetels bij waardoor ze totaal nu 3 zetels heeft. Gevestigde partijen als PvdA, D66, NCPN verloren 1 zetel, terwijl de Burgerpartij zich wist te versterken van 1 naar 2 zetels. Verder is er een nieuwe, 11e, partij in de Raad gekomen, nl. Forum met 1 zetel.

2022 verkiezingsuitslag zetels DFM

De opkomst was 58%, ietsje hoger dan in 2018, maar duidelijke hoger dan het landelijke 51%. Verder is het opmerkelijk dat de nieuwe raad meer vrouwen dan in 2018 zal bevatten. Momenteel zijn 9 zetels bezet door vrouwen, dit worden er in de nieuwe raad 11 zetels. (van in totaal 31 zetels). Wel is het zo dat van de gekozen raadsleden sommige wellicht wethouder worden, en daardoor kan straks de verdeling anders komen te liggen.

Grote veranderingen bij gemeenteraadsverkiezing Sudwest Fryslan

In gemeente Sudwest Fryslan was er een college van B&W, bestaande uit een coalitie van CDA, VVD, GL en D66 die boog op een zeer krappe meerderheid: 19 van de 37 zetels. Tijdens de afgelopen raadsperiode waren er al verschillende veranderingen die de coalitie tamelijk onstabiel maakte. De PvdA is er tussentijds uitgestapt, vervangen door D66, en verschillende raadsleden van het CDA hebben een nieuwe partij opgericht: Nieuw Sociaal.

De uitslag in maart gaf te zien dat de PvdA flink heeft gewonnen, van 6 naar 8 zetels, ze wordt daarmee de grootste partij in de gemeenteraad. Het CDA verliest flink en gaat van 11 naar 7 zetels en de FNP wint licht, van 5 naar 6 zetels. VVD, GL en CU verliezen allen 1 zetel, D66 behoudt 2 zetels. Kortom, ook daar een nieuwe coalitie en de PvdA verkent momenteel de mogelijkheden van een zo nieuwe coalitie. Laatste bericht is dat informateur Hetty Janssen een coalitie voorstelt van PvdA, CDA en FNP, ofwel 21 van de 37 raadszetels.

Opmerkelijke veranderingen in de gemeente, maar vooral ook in Gaasterland

2022 verkiezingsuitslag Gaasterland 2018 per plaats

2022 verkiezingsuitslag Gaasterland 2022 per plaats

Algehele gemeente

Zoals eerder vermeld, heeft de gemeenteraadsverkiezingen voor gemeente De Fryske Marren enkele verschuivingen opgeleverd: FNP is weer de grootste partij geworden en het CDA heeft fors verloren, en in mindere mate ook de PvdA en D66. Winst was er vooral voor KFM (Kleurrijk Fryske Marren) en ook voor Forum. In ieder geval heeft de huidige coalitie van CDA, VVD, PvdA en GL haar meerderheid verloren en heeft een FNP verkenner voorgesteld om te komen tot een coalitie van FNP, VVD, PvdA en GL. Samen bezitten ze 16 van de 31 zetels, wat zou betekenen dat CDA sinds zeer lange tijd niet meer in de coalitie zit.

Gaasterland (Wikel, Balk, Harich, Sondel, Nijemirdum, Oudemirdum en Bakhuizen) vergeleken met 4 jaar geleden

De 7 dorpen in de tabel, gelegen in Gaasterland, bezitten samen ongeveer 20% van alle kiezers in de gehele gemeente DFM, Lemmer alleen bezit 20% en Joure 26%.

In de tabel is te zien dat in 4 jaar de kiezers in Gaasterland behoorlijk zijn veranderd. De FNP is in Wikel, Balk, Oudemirdum en Bakhuizen gestegen van 20 naar ruim 30%, in Harich en Nijemirdum iets minder: van 24-22 naar 26%. Het CDA daarentegen heeft in Wikel bijna de helft verloren, van 34 naar 18%, met uitzondering van Balk en Harich heeft ze ook in de andere dorpen fors verloren, vergeleken met 2018. De VVD lijdt met uitzondering van Sondel en Bakhuizen in alle dorpen een fors verlies: in Wikel van 9,3 naar 3,7%, in Balk van 14,2 naar 5,8%, in Harich van 11,6 naar 6,7%, in Nijemirdum van 9,9 naar 5,1% en in Oudemirdum zelfs van 13,1 naar 4,5%. De PvdA heeft in Balk en Bakhuizen een fors verlies: in Balk van 11,9 naar 7,3% en in Bakhuizen van 7,6 naar 3,3%. Ook GroenLinks leed een behoorlijk verlies: in Wikel van 12,3 naar 6,3%, in Harich van  11 naar 7%, in Oudemirdum van 12,1 naar 5,2%. De CU verloor met name in Sondel, Nijemirdum en Oudemirdum.

Tegenover de verschillende verliezen staat een forse winst voor binnenkomer Kleurrijk FM met 17% in Wikel, Balk 9%, Harich 12,6%, Sondel 18,5%, Nijemirdum 16,8%, Oudemirdum 15,7%. In Bakhuizen was de winst beperkt met 5,6%. Waarschijnlijk is de relatieve hoge score van KFM ten koste gegaan van het CDA, met name in de wat landelijke dorpen.

Gaasterland (Wikel, Balk, Harich, Sondel, Nijemirdum, Oudemirdum en Bakhuizen) vergeleken met DFM 2022

In bovenstaande tabel is ook te zien in hoeverre Wikel, Balk, Harich, Sondel, Nijemirdum, Oudemirdum en Bakhuizen afwijkend waren ten opzichte van de algehele gemeente. Er was een wat hogere opkomst, met name in Harich (71,6%!), Sondel, Nijemirdum en Oudemirdum. Zeer opmerkelijk was de relatief zeer hoge score voor de FNP in Wikel (31,1%), Balk(30,1%), Oudemirdum (30,8%) en Bakhuizen (30,7%), vergeleken met de 20,5%  in gehele gemeente. In deze dorpen hebben bijna 1/3 deel van de kiezers op de FNP gestemd. In 2018 stemde 1/3 deel nog op het CDA!  Toch heeft het CDA in Sondel en Nijemirdum, en vooral in Harich en Bakhuizen nog een relatief sterke positie. In Harich en Bakhuizen stemt nog 1/3 deel op het CDA.

De VVD, PvdA en ook de NCPN deden het in vrijwel alle dorpen in 2022 een stuk slechter dan in de algehele gemeente.  De CU bleef ondanks een fors verlies in Oudemirdum, in dit dorp sterker vertegenwoordigd (10,8) dan in de gehele gemeente (4,1%).

Kleurrijk FM deed het in Wikel (17%), in Harich (12,6%), Sondel (18,5%), Nijemirdum (16,8&%) en Oudemirdum (15,7%) nog beter dan in de gehele gemeente (9,5%), maar in Bakhuizen met 5,6% een stuk slechter. In Wikel (1,8%) en Sondel (1%) was nieuwkomer Forum duidelijk slechter dan in de gehele gemeente (4,1%).

Resultaat per partij

FNP: in vrijwel alle dorpen in Gaasterland is ze fors sterker geworden, en zijn de scores, soms een stuk, hoger dan in de gehele gemeente.

CDA: in bijna alle dorpen heeft het CDA fors verloren, maar in Harich, Sondel en vooral in Bakhuizen scoort ze nog steeds hoger dan gemiddeld in de gehele gemeente

PvdA: in vrijwel alle dorpen heeft de PvdA verloren, met name in Balk en Bakhuizen

VVD: nog sterker dan de PvdA heeft de VVD in vrijwel alle dorpen verloren, met name in Wikel, Balk en Oudemirdum

D66: in alle dorpen enigszins verloren, in het algemeen een vrij lage score, vooral in de wat landelijk gelegen dorpen

GL: in alle dorpen verloren, met name in Wikel, Harich, Sondel en Oudemirdum, in de wat grotere dorpen scoort ze redelijk

CU: redelijk stabiel, maar in sommige dorpen (Sondel, Nijemirdum en Oudemirdum) fors verloren. In deze dorpen scoort ze nog wel relatief hoog t.o.v. de gehele gemeente.

NCPN: in alle dorpen verloren, nog weinig NCPN kiezers in Gaasterland, en in Harich, Nijemirdum en Oudemirdum vrijwel geen NCPN kiezers meer

Burgerpartij: in alle dorpen redelijk stabiel, soms wat gewonnen, soms wat verloren. In Sondel scoort ze relatief hoog.

KFM: in alle dorpen scoort ze als nieuwkomer tamelijk hoog, met uitzondering van Balk en vooral Bakhuizen. De verbinding met de landelijke BoerenBurgerBeweging, teleurstelling bij CDA-kiezers en ‘Kleurrijk” in haar naam hebben dit voornamelijk veroorzaakt. Het voeren van de regenboog in haar logo heeft bij sommige kiezers ook een associatie gegeven met de homo of LHBT groeperingen. Over dit laatste is in het partijprogramma van KFM niets terug te vinden.

Forum: in alle dorpen als nieuwkomer een relatief lage score, met uitzondering van Harich, Oudemirdum en Bakhuizen waar ze wat hoger scoorde dan in de gehele gemeente.

Uitslag per dorp

Wikel: in 2018 was CDA nog de grootste partij, in 2022 heeft ze aanzienlijk verloren, van 34 naar 18%. FNP (van 20 naar 31%) en vooral KFM, met 17%,  hebben flink gewonnen, FNP heeft nu dus de meeste kiezers, CDA is de 2e partij, KFM de 3e, gevolgd door VVD, PvdA en GL. De  VVD (van 9,3 naar 3,7%) en GL (van 12,3 naar 6%) hebben allebei behoorlijk verloren. Andere partijen zijn min of meer hetzelfde gebleven en in lijn met de uitslag van de gehele gemeente. Alleen de NCPN heeft én verloren én heeft nog weinig kiezers over.

Balk: de FNP is sterk gegroeid (van 23 naar 30%), wat 10% hoger ligt dan het gemeentelijk gemiddelde van 20%. CDA heeft slechts licht verloren (nu nog 21,3%) en is nog steeds, na de FNP, de 2e partij. Opvallend is dat PvdA, en vooral VVD, aanzienlijk hebben verloren, PvdA heeft ongeveer 1/3 van haar aanhang verloren en VVD zelfs 2/3 deel. D66 (4,3%), GL (8,4%) en CU (5,3%) zijn ongeveer gelijk gebleven. In vergelijking met het gemiddelde van de gemeente heeft KFM minder gewonnen, maar is wel 3e partij geworden met bijna 9%. Vlak daarachter GL met 8,4 % en PvdA nu met 7,3%. NCPN en Burgerpartij hebben ietsje verloren, en zijn klein gebleven met 1,5 tot 3,5%. Forum als nieuwkomer heeft 3,8% gehaald.

Harich: Het CDA is met 31,6% nog de grootste partij en heeft slechts licht verloren. Ook de FNP als 2e partij, met nu 25,7%, doet het beter dan gemeentelijk en heeft licht gewonnen. Opvallend dat GL en de VVD fors hebben verloren, en zijn, met respectievelijk 7 en 6,7%, 4e en 5e partij. Forum en vooral KFM hebben aanzienlijk gewonnen en KFM is met 12,6% zelfs 3e partij geworden. PvdA, CU, D66, Burgerpartij en NCPN hebben licht verloren en bezitten respectievelijk 5,6%, 3,3%, 1,1%, 0,9% en 0,3%. Voor de laatste 3 partijen betekent dit slechts 4, 3 en 1 kiezer!

Sondel: Vooral het CDA, maar ook CU en GL hebben fors verloren, CDA heeft een kwart verloren, maar is nog steeds met 25,6% de grootste partij. CU heeft de helft van haar aanhang verloren en is met 5,7% niet langer meer de 3e partij maar nu 6e partij. FNP is stabiel gebleven en met 21,8% nog steeds de 2e partij. De KFM heeft fors gewonnen, 2x zoveel als het gemeentelijk gemiddelde, en is met 18,5% de 3e partij geworden. VVD is met 8,1% 4e partij gebleven en de Burgerpartij is met 6,2% boven het gemeentelijk gemiddelde gekomen en is 5e partij geworden. GL is met 4,3% nu, gezakt van 4e naar 7e partij. D66, NCPN en PvdA zijn met respectievelijk 3,3%, 3,3% en 2,4% klein gebleven. Opvallend dat Forum slechts 1% heeft gehaald, ofwel 2 kiezers.

Nijemirdum: CDA en FNP zijn met 26,4 en 26% vrijwel even groot. Het CDA heeft fors verloren en FNP enigszins gewonnen. CU is met nu 6,8% gezakt van 3e naar 4e partij. GL heeft enigszins verloren en is met 5,5% 5e partij geworden. De VVD heeft de helft van haar aanhang verloren en is met 5,1% 6e partij geworden. KFM heeft fors gewonnen en is met 16,8% de 3e partij geworden. PvdA, D66 en Burgerpartij zijn, met nu 3,8%, 1,7% en 3,8%, relatief klein gebleven. Forum als nieuwkomer heeft 3,4% gescoord. De NCPN heeft met 0,7% vrijwel geen kiezers meer over, nog slechts 2!

Oudemirdum: in 2018 was CDA nog de grootste partij, in 2022 heeft ze aanzienlijk verloren, van 23,3 naar 16,8%. FNP (van 15 naar 31%) en vooral KFM, met bijna 16%,  hebben flink gewonnen. FNP heeft nu dus de meeste kiezers en heeft waarschijnlijk te danken aan haar sterke tegenstem bij de besluitvorming over de zandwinning in het IJsselmeer. CDA is nog net de 2e partij, KFM is de 3e partij geworden. VVD, CU en ook GL hebben de helft van hun kiezers verloren waardoor CU van nog 3e in 2018, nu de 4e partij qua grootte is geworden. Forum is als nieuwkomer met 5,6% de 5e partij geworden. De PvdA die wat gewonnen heeft, is met 5,3% de 6e partij en GL met 5,2% de 7e partij. De VVD die eerst de 4e partij was, is in 2022 nog maar de 8e partij. D66 is met 3,8% vrijwel gelijk gebleken en is de 9e partij. De Burgerpartij heeft wat verloren en van de NCPN is nog weinig over, slechts 0,4% van de kiezers heeft erop gestemd in 2022.

Bakhuizen: Het CDA had altijd een zeer sterke positie in dit overwegend katholieke dorp. Maar in 2022 heeft ze een kwart van haar kiezers verloren, maar is nog wel de grootste partij met 33%. Op de voet gevolgd door de FNP die van 18,4 naar 30,7% is gegroeid. CDA en FNP hebben, evenals in 2018, tezamen rond de 63%. Ver achter deze 2 partijen is GL (nu 6,7%) met een klein verlies 3e partij gebleven. Bijzonder is dat KFM relatief slecht heeft gescoord, in de gehele gemeente 9,5% en in Bakhuizen slechts 5,6%. Hiermee werd ze wel de 4e partij. Opvallend was het sterke verlies van de PvdA (van 7,6 naar 3,3%), in 2018 nog 4e partij en nu 9e partij qua grootte. De VVD, ietsje verloren, en Forum als nieuwkomer zitten rond de 5%, Burgerpartij, D66 en CU hebben allemaal niet veel verloren of gewonnen, zitten nu rond de 3%. NCPN heeft wat verloren, en is de kleinste partij geworden met 2%.

Tekst & grafieken: Jan Veeken

Joomla templates by a4joomla