Dorpsgenoot Jan Veeken heeft een uitgebreide analyse gemaakt van de afgelopen verkiezingen tbv de provinciale staten en waterschappen.

Het maken van verkiezingsanalyses is een persoonlijke hobby van Jan.

Provinciale staten

Is in Wikel het kerkelijke geloof ingewisseld voor het boerengeloof?

Nadere analyse uitslag provinciale verkiezingen 2023 in Wikel

De recente provinciale verkiezing heeft geleid tot enige opmerkelijke uitslagen in Wikel, maar ook in de provincie en onze gemeente DFM. De mensen in Wikel hebben massaal op BBB gestemd, ruim 43% ! Met name het CDA, maar ook Forum en FNP hebben in Wikel fors verloren vergeleken met 2019.

Wikel vergeleken met DFM en provincie

In bovenstaande tabel is te zien in hoeverre Wikel afwijkend is ten opzichte van de gehele gemeente en provincie. Er was in 2023 in Wikel een flink hogere opkomst, 77% t.o.v. 69,8% in DFM en 65,5% in de provincie. Overall was de opkomst fors hoger dan in 2019.

BBB heeft met 43,4% in Wikel nog hoger gescoord dan in de gemeente (34,2%) en provincie (27,9%), in de provincie wordt ze de grootste partij met 14 zetels. De hoge score voor de BBB zat er in 2022 al aan te komen omdat, de met haar verbonden, partij KFM (Kleurrijk Fryske Marren) bij de gemeenteraadsverkiezingen reeds toen hoog scoorde.
Bijzonder is het zeer grote verlies voor het CDA: 6,4% t.o.v. 27,2% in 2019. Het CDA in Wikel scoort ook minder dan in gemeente en provincie. In de provincie gaat ze van 8 naar 4 zetels.
Ook is er in Wikel een fors verlies voor Forum, in 2019 nog 10,5% en in 2023 1,5%. Forum verliest in Wikel meer dan in de gemeente en provincie (daar rond de 3%). Qua provinciale zetels gaat ze van 6 naar 1.
Het verlies van de FNP is in Wikel, vergeleken met 2019, ook fors: in 2019 nog 20,1% en in 2023 slechts 11,9%. Het laatste cijfer is wel wat hoger dan in de gemeente (9,9%) en provincie (8%). In de provincie houdt ze, ondanks een klein verlies, haar 4 zetels.
De score van de VVD halveert van 6,6% naar 3,2%, deze is ook nog een stuk lager dan in de gemeente (7,7%) en provincie (6,8%). Ze gaat provinciaal van 4 naar 3 zetels.
Opmerkelijk is de kleine winst van zowel de PvdA en GroenLinks in Wikel, vergeleken met 2019, terwijl deze partijen in de gemeente en provincie wel wat verloren. Samen hebben ze nu 8 provinciale zetels ipv 9.
De CU was in Wikel redelijk stabiel, in de gemeente en provincie verliest ze echter enigszins waardoor 1 provinciale zetel verloren gaat (van 3 naar 2).
Andere partijen als D66, SP, 50+ en PVV verloren in zowel Wikel, als gemeente en provincie, in geringe mate, provinciaal verliezen ze ieder 1 zetel. 50+ verdwijnt zelfs uit Provinciale staten.
De Partij voor de Dieren blijft met ongeveer 2,5% stabiel en behoudt haar ene zetel in de provincie.
JA21 scoorde in Wikel vrij laag met 1,7%, gemeentelijk en provinciaal was het een stukje hoger en komt met 1 zetel in de Provinciale Staten.

Conclusie: in Wikel zijn de winsten en verliezen sterker vergeleken met de gemeente en provincie. In 5 jaar tijd zijn er grote verschuivingen opgetreden. Opvallend is de zeer hoge score voor de BBB met ruim 43% en het aanmerkelijke hoge verlies voor het CDA. In 2018 bij de gemeenteraadsverkiezingen scoorde het CDA in Wikel nog 34%, en nu nog slechts 6,5%. Vandaar de vraag “Is het kerkelijke geloof ingeruimd voor het boerengeloof?” of is het voornamelijk een proteststem van een kleine Fries plattelandsdorp tegen het grote westelijke Den Haag?
In de Provinciale Staten komen nu 14 partijen waarvan 6 partijen met 1 zetel. Van de 43 zetels bezet BBB de meeste zetels met 14, gevolgd door PvdA en GL met samen 8, FNP en CDA ieder 4 zetels, verder VVD 3 zetels en CU en PVV ieder 2 zetels. Een coalitie voor Gedeputeerde Staten formeren zal niet makkelijk zijn.

Waterschap

Uitslag Waterschapsverkiezingen 2023 in Wikel, DFM en gehele Waterschap

De recente verkiezing voor het Wetterskip Fryslân heeft ook in Wikel tot enige opmerkelijke uitslagen geleid, maar tevens in het gehele waterschap en onze gemeente DFM. In Wikel was er een hogere opkomst en hebben ze in 2023 vooral op BBB gestemd, ruim 35% ! Dit was nog hoger dan in de gemeente en in het gehele waterschap. Ook Water Natuurlijk, CDA, FNP en CU hebben in Wikel hoger gescoord. Met name de PvdA en VVD, maar ook de PvdD, Lage Lasten en BVNL hebben lager gescoord dan in de rest.

Het gehele Waterschap

Vergeleken met 2019 is in bovenstaande tabel te zien dat, net zoals bij de provinciale verkiezingen, het CDA fors heeft verloren. Echter ook andere partijen zoals PvdA, FNP, VVD, Lage Lasten, CU en PvdD hebben verloren doordat BBB zo fors heeft gescoord. Lage Lasten verdwijnt zelfs uit het Waterschapsbestuur.
In het aantal zetels is het verlies niet altijd goed terug te zien omdat er in 2023 minder gewaarborgde zetels zijn waardoor er meer zetels verkiesbaar waren. In 2023 zijn er nog 4 extra gewaarborgde zetels, 2 voor de Landbouw (voorgedragen door LTO Noord) en 2 voor de Natuur (voorgedragen door bos- en natuureigenaren).
Het formeren van een meerderheid zal de nodige dilemma’s met zich meebrengen: een boeren/conservatieve coalitie (BBB, CDA, VVD en BVLN) met 13 zetels van de 25 of een groene/midden coalitie (Water Natuurlijk/PvdA/FNP/CU/PvdD) met 12 zetels? De laatste coalitie heeft echter net geen meerderheid en zal ze een zetel moeten losweken, bij bijvoorbeeld het CDA, om tot een meerderheid te komen.

Tekst & grafieken: Jan Veeken, 18 maart 2023