De redactie ontving van dorpsgenoot Jan Veeken onderstaande analyse over de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen in De Fryske Marren.

Opmerkelijke uitslag gemeenteraadsverkiezing De Fryske Marren:
FNP en CDA hun meerderheid kwijt

De uitslag van de gemeenteraadsverkiezing in de Fryske Marren heeft geresulteerd in dat de FNP (Friese Nationale Partij) en het CDA hun meerderheid in de raad hebben verloren. Van de 31 raadszetels hadden ze samen 17 zetels en leverden allebei 2 wethouders. Dit gaat veranderen omdat de FNP 2 zetels (van 9 naar 7) heeft verloren en het CDA (8 zetels) gelijk is gebleven. Samen hebben ze nu 15 zetels, en dus geen meerderheid. Dit betekent dat er in ieder geval een 3^e partij nodig is om tot een meerderheid te komen en wethouders te leveren voor het college van B&W. Hoe de samenstelling van B&W zal zijn, hangt af van welke partijen met elkaar gaan samenwerken in het college van B&W en dus welke partijen de wethouders gaan leveren. Omdat CDA nu de grootste partij is, krijgt zij het initiatief om een meerderheid te zoeken en de partijen te kiezen met wie ze wil gaan samenwerken in het college van B&W.

De uitslag in zetels was als volgt:

Verder is het opmerkelijk dat PvdA en D66 gelijk zijn gebleven (landelijke trend was verlies), VVD en GL 1 zetel extra hebben gewonnen, de CU 1 zetel heeft verloren en dat de Nieuwe Communistische Partij Nederland (NCPN) dankzij veel stemmers in Lemmer 1 zetel extra heeft gewonnen. Nieuw in de gemeenteraad is de Burgerpartij met een zetel. Verder was er een eenmans fractie die zich de afgelopen periode had aangesloten bij de FNP waardoor de FNP eigenlijk 3 zetels heeft verloren (van 10 naar 7), ofwel 30% verlies. Bij de FNP zoekt men op het ogenblik naarstig naar oorzaken van dit forse verlies.

Telfout      

Tijdens de verkiezingsnacht toen de uitslagen binnenkwamen, leek het verlies van de FNP nog desastreuzer te zijn. De FNP ging terug naar 6 zetels en GroenLinks vierde al een groot feest omdat ze van 1 naar 3 zetels was gegaan. Zo kwam het ook in de NOS en ANP uitslagen en ook de volgende dag in de kranten. Echter, de uitslag in Nijemirdum was nogal verdacht want er waren wel erg weinig stemmen op de FNP uitgebracht. Na een check tijdens dezelfde nacht, bleek dat een verzamelteller de uitslag van Nijemirdum verkeerd had gelezen en dat de einduitslag dus niet klopte. Waarschijnlijk was de FNP, via een handgeschreven optelling op een app, verkeerd gelezen en verward met een andere partij. De FNP kreeg alsnog in totaal 7 zetels, hun huilen sloeg om in verdriet, en GL kreeg 2 zetels, nog altijd een verdubbeling en hun goud werd zilver.

De opkomst

De gemiddelde opkomst in de gemeente DFM was ruim 57%. Relatief hoge opkomsten waren er in Goingarijp (78%), Harich (74%), Sondel (71%), Terkaple en Oudega (beide 68%), Nije-mirdum (66%) en Broek (65%). In vrijwel geen enkel dorp was de opkomst lager dan 50%.

Enkele opmerkelijke uitslagen bij de grootste partijen

Het CDA scoorde in Fryske Marren 8 zetels ofwel 24%, maar in een aantal dorpen scoorde ze boven de 30%. Dit waren Idskenhuizen (53%), Bakhuizen (45%), Tjerkgaast (41%), Sondel (37%), Nijemirdum (36%), StNyk (35%), Wijckel (34%), Oudega (34%), Harich (33%) en Bantega (31%). Daarentegen in een aantal dorpen aanzienlijk minder 24%: Terherne (13%), Lemmer, Goingarijp en Rottum (allen 17%), Elahuizen (18%).  

De FNP scoorde 7 zetels ofwel 20%, maar in een aantal dorpen aanzienlijk hoger: Oudega (47%), Terkaple (35%), Vegelinsoord (35%), Elahuizen (32%), Rotsterhaule (31%), Scharsterbrug (29%), Terherne (28%), Sloten (27%). En in aantal dorpen flink minder dan 20%: Lemmer (11%), Idskenhuizen (13%), Oosterzee (14%) en Oudemirdum (15%).

De PvdA scoorde 4 zetels ofwel 12% en deed het opvallend goed in: Goingarijp (23%), Joure (15%), Langweer (15%) , Lemmer (14%) en Elahuizen (14%). Heel matig echter in Nijemirdum (2%), Oudega (3%), Sondel (4%), Tjerkgaast en Vegelinsoord (beide 6%).

De VVD scoorde 4 zetels ofwel 13% en deed het opmerkelijk goed in: Terherne (24%), sommige delen van Lemmer (22%), Langweer (19%), Elahuizen (19%) en Broek (18%).

Andere opmerkelijke uitslagen bij de kleinere partijen

CU verloor 1 zetel en scoorde slechts totaal 1 zetel ofwel 5,5% en deed het relatief goed in: Oudemirdum (19%), Echtenerbrug (14%), Oosterzee (13%), Idskenhuizen (10%).

GL scoorde 2 zetels ofwel 8% en deed het erg goed in Oudehaske en Broek (beide 16%), Rottum (14%), Oudemirdum en Wijckel (beide 12%).

D66 bleef gelijk met 2 zetels, ofwel 7%, en deed het relatief goed in Goingarijp (12%), Oudehaske (11%), Joure, Terherne, en Bantega (allen 10%). Zeer slecht in Oudega (0,5%), Idskenhuizen (1%) en Broek (2,5%).

Zeer opmerkelijk was de score voor de NCPN: van 1 naar 2 zetels ofwel ruim 6%. Dit kwam grotendeels door Lemmer. Daar woont de lijsttrekker en tevens kwamen 9 van de 11 kandidaten op de lijst uit Lemmer. In sommige stembureaus van Lemmer waren er scores van boven de 25%, in een stembureau zelfs 44%. Ook in Oosterzee hebben relatief veel kiezers op NCPN gestemd: 15%. Deze hoge scores compenseerden de algemeen lage scores (1-3%) in bijna alle andere dorpen.

Minder vrouwen in de raad

In de oude gemeenteraad zaten 10 vrouwen van de 31 leden, ofwel 32%. Landelijk was dit voor alle gemeentes gemiddeld 28%. Dit laatste cijfer is met de nieuwe verkiezingen dit jaar gestegen naar 34%. DFM wijkt, helaas, echter af, en tegen de landelijke tendens in, lichtelijk gedaald en is het aantal vrouwen nu in de nieuwe raad 29%, ofwel een teruggang van 10 naar 9 vrouwen in de raad. Wel is het zo dat van de gekozen raadsleden sommige wellicht wethouder worden, en daardoor kan binnenkort de verdeling anders komen te liggen.

Referendum

Het tegelijkertijd gehouden referendum leverde met 3% verschil een meerderheid “voor” op betreffende de nieuwe wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten. In de volksmond ook wel de Sleepwet genoemd. 51,5% was voor en 48,5% tegen. Landelijk was dit precies andersom en was er juist een meerderheid “tegen” met dit verschil.

Sander de Rouwe informateur

Inmiddels is bekend geworden dat Sander de Rouwe de komende weken optreedt als informateur bij de coalitievorming in de gemeente De Fryske Marren. Hij is gevraagd door lijsttrekker Luciënne Boelsma van het CDA, de partij die bij de verkiezingen voor de gemeenteraad de meeste zetels behaalde. De Rouwe is lid van het College van Gedeputeerde Staten van de Provincie Fryslân. Eerder was hij namens het CDA lid van de Tweede Kamer.

Wikel in vergelijking met de gehele gemeente DFM (in %)

In bovenstaande tabel is te zien in hoeverre Wikel afwijkend was ten opzichte van de gehele gemeente. Er was een iets hogere opkomst, 59,5% t.o.v. 57% in DFM.

Het verlies voor de FNP was in lijn met  het verlies in geheel DFM

Opmerkelijk was de relatief zeer hoge score voor het CDA, 33,9% t.o.v. 23,8% in DFM, ruim 1/3 deel van de Wikel kiezers heeft CDA gestemd. Verder scoorde GroenLinks in Wikel flink beter dan in de gehele DFM: 12,3% t.o.v. 8,5%.

PvdA, VVD, D66 en de Burgerpartij deden het in Wikel relatief slechter dan in DFM.

Uitslag Referendum in Wikel

De uitslag betreffende de nieuwe wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, in de volksmond ook wel de Sleepwet genoemd., was in Wikel 50-50. In stemmen was het 136 voor en 135 tegen. Dus 1 stem verschil!! In geen enkel ander dorp was het verschil zo klein. Het aantal blanco stemmen was 18.

Jan Veeken,
Wijckel